Ιερά Μονή Βατοπεδίου

Τρεις, περίπου ώρες από τις Καρυές, απέχει η μεγίστη, όπως ονομάζεται, Μονή του Βατοπεδίου, κτισμένη σ΄ ένα ορμίσκο της βορειοανατολικής πλευράς της χερσονήσου, πάνω σε μια κατάφυτη πλαγιά και μεταξύ των Μονών Εσφιγμένου και Παντοκράτορος. Η Μονή είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου (25 Μαρτίου).
Οι παραδόσεις και οι θρύλοι διηγούνται πως η Μονή κτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο, αλλά καταστράφηκε. Στο τέλος του 4ου αιώνα, ξανακτίστηκε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α΄, από ευγνωμοσύνη προς την Θεοτόκο που έσωσε το γυιό του, ο οποίος, ταξιδεύοντας στο πέλαγος παιδί ακόμη, ναυάγησε κοντα στις ακτές του Όρους και μεταφέρθηκε θαυματουργηκά στη στεριά κοντά σε μια βάτο, έτσι ονομάστηκε και το Μοναστήρι Βατοπαίδιον. Η ονομασία Βατοπέδιον, είναι προτιμότερη και εξηγείται από τις πολλές βάτους που υπάρχουν στο πεδινό μέρος, που απλώνεται μπροστά από αυτό.
Ιστορικά η ίδρυση του Μοναστηριού τοποθετείται στο β΄ μισό του 10ου αιώνα από τρεις μοναχούς, από την Ανδριανούπολη, τους Αθανάσιο, Νικόλαο και Αντώνιο. Τον 12ο αιώνα ο βασιλιάς της Σερβίας Συμεών και ο γιος του Σάββας μονάζουν σ΄ αυτή και προσθέτουν οικοδομές.
Ο κεντρικός ναός του μοναστηριού κτίστηκε τον 11ο αιώνα. Οι τοιχογραφίες του έγιναν τον 14ο αιώνα, αλλά ανακαινίστηκαν το 18ο αιώνα. Είναι ο μοναδικός ναός στο Άγιον Όρος, στον οποίο έχει διασωθεί επιτοίχιος ψηφιδωτός διάκοσμος με παραστάσεις του 11ου αιώνα, στα μέσα του 12ου και τέλη του 13ου, που απεικονίζουν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την Δέηση και τον Άγιο Νικόλαο. Στο ιερό Βήμα του ναού φυλάγονται τεμάχια από Τίμιο Ξύλο, λείψανα διαφόρων Αγίων, μέρος από το καλάμι με το οποίο πρόσφεραν στον Ιησού Χριστό το βουτηγμένο σε ξύδι σφουγγάρι, ένα από τα τρία τεμάχια της ζώνης της Θεοτόκου.
Μέσα και έξω από τη Μονή υπάρχουν άλλοι 28 ναοί. Στο καθολικό είναι ενσωματωμένα 5 παρεκκλήσια του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Νικολάου, της Παναγίας της Παραμυθίας, των Αρχαγγέλων και της Αγίας Τριάδας. Στην αυλή υπάρχουν 2 παρεκκλήσια της Αγίας Ζώνης, που φυλάσσονται τα υπόλοιπα 2 τεμάχια της τίμιας Ζώνης της Θεοτόκου για την οποία εκ παραδόσεως γνωρίζουμε ότι η Θεοτόκος ανερχόμενη στον ουρανό παρέδωσε στον Απόστολο Θωμά, και των Αγίων Αναργύρων.
Η τράπεζα της Μονής κτίστηκε τον 12ο αιώνα και ανακαινίστηκε τον 18ο οπότε και αγιογραφήθηκε, η εικονογράφηση όμως παρουσιάζεται ελλιπής. Μέσα στο κτίριο υπάρχουν βοηθητικοί χώροι και η κατοικία του τραπεζάρη.
Στη βιβλιοθήκη της Μονής υπάρχουν πολύτιμα χρυσόβουλα, κηρόβουλα και άλλα έγγραφα, που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα, 1536 χειρόγραφα βιβλία, 10.000 έντυπα βιβλία και πολλά έργα τέχνης.
Η φιάλη, το κωδωνοστάσιο, το εργαστήριο αναπαλαιώσεως φορητών εικόνων, οι σκήτες και τα κελιά των μοναχών «στολίζουν» την υπόλοιπη Μονή, την οποία περικλείουν ολοπράσινες κοιλάδες, δάση από καστανιές ανακατεμένες με θάμνους και αγριολούλουδα. Η θέα από την Μονή, γεννά μέσα σου κάτι το άγνωστο, μια μελαγχολία που η φύση της είναι δύσκολο να καθοριστεί.
(Βιβλιογραφία: Άγιο Όρος, το Άγιον Όρος).